Plant & zo
Plantenwetenschap en meer
Goede plek om te landen
In een opwelling pluk je een pluizenbol van een uitgebloeide paardenbloem, ademt in en blaast de steel schoon. Honderden pluisjes dwarrelen in de lucht. Zaadjes opzoek naar een plekje om uit te groeien tot een nieuwe paardenbloem. Hoe weet zo’n zaadje wat de beste plaats is?
Wanneer je zo’n paardenbloemzaadje van dichtbij bekijkt zie je dat deze bestaat uit een stokje, met daar bovenop een pluisje. Dit pluisje helpt het zaadje in de lucht te houden. Onderzoekers uit het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk ontdekte dat in een vochtige omgeving dit pluisje minder pluizig is. De haren van het pluisje komen samen, sluiten als ware. Het zaadje land op de grond. En kan in de vochtige omgeving snel ontkiemen.
Zoom in, naar daar waar het pluisje en stokje samenkomen. Hier zie je een platte bovenkant met haartjes die aan de zijkant vast zitten. Ze steken alle kanten uit, omhoog, maar vooral opzij. Een pluizig pluisje. Onderzoekers plaatste zo’n pluisje in een vochtige omgeving. Zagen de bovenkant van het stokje water opzuigen. Deze zwelt op. De platte bovenkant is nu bol. De haartjes staan meer omhoog. Het pluisje is niet pluizig meer.
Om zo mooi te kunnen opzwellen, zodat de haartjes recht overeind gaan staan, dat is een kunst. De plant maakt hiervoor gebruik van verschillende soorten weefsels, zo ontdekte de onderzoekers. Er zijn vaatbundels die weinig water opzuigen. Verder is er cortex weefsel, welke vast zit aan de vaatbundels, het afgestorven weefsel van de bloem, en het weefsel waar de haartjes aan vast zitten. Elk verschillen in hoeveel water ze opzuigen, hoeveel ze opzwellen. Omdat ze aan elkaar vastzitten, veranderen ze van vorm wanneer ze opzwellen. Dit doet de haartjes overeind komen.
Je plukt nog een pluizenbol, blaast hem schoon en kijkt de honderden pluisjes na. Opzoek naar een nieuw begin. Opzoek naar water. Om zich daar ter aarde te storten, en uit te groeien tot een gele paardenbloem.
Literatuur
Madeleine Seale, Oleksandr Zhdanov, Cathal Cummins, Erika Kroll, Mike Blatt, Hossein Zare-Behtash, Angela Busse, Enrico Mastropaolo, Ignazio Maria Viola, and Naomi Nakayama (2020) Informed dispersal of the dandelion. bioRxiv 542696; doi: https://doi.org/10.1101/542696
Madeleine Seale, Annamaria Kiss, Simone Bovio, Ignazio Maria Viola, Enrico Mastropaolo, Arezki Boudaoud and Naomi Nakayama (2022) Dandelion pappus morphing is actuated by radially patterned material swelling. Nat Commun 13, 2498; doi: https://doi.org/10.1038/s41467-022-30245-3
Plant en Zo 