Plant & zo
Plantenwetenschap en meer
Schietende zaden
Om zaden te verspreiden hebben planten verschillende strategieën. Zo zijn er planten die gebruikmaken van dieren, hier reizen de zaden mee in de vacht of maag. Ook zijn er planten die op de wind vertrouwen. Een derde groep planten doet het helemaal zelf. Ze schieten de zaden zo ver mogelijk weg. Zoals de planten van de Klaverzuringfamilie. Zij schieten hun zaden als een mitrailleur de wijde wereld in. Hoe ze dat voor elkaar krijgen? Dat onderzochten Chinese onderzoekers.
Eerst zochten ze uit hoe de plant een enkel zaadje afvuurt. Inzoomend zagen de onderzoekers dat elk zaadje in een maar net passend kamertje zit met een opening. Het zaadje zelf is met een vliesje omgeven. Dit vliesje bestaat uit twee soorten cellen. De cellen aan de binnenkant nemen makkelijk water op, en zetten zich uit. Terwijl de cellen aan de buitenkant geen water kunnen opnemen en niet uitzetten. Door de uitzettende binnenste cellen komen de buitenste cellen onderdruk te staan. Ze staan op scherp
Het mooiste is, dit alles kost de plant nauwelijks energie
Een kleine trilling, bijvoorbeeld van de wind, zorgt dat de buitenste laag van het vliesje breekt. De binnenste cellen kunnen zich nu helemaal uitrekken. Waardoor het vliesje supersnel als een schil van een banaan van het zaadje pelt. Het vliesje duwt tegen de wanden van het kamertje, duwt hierbij het zaadje naar buiten, en schiet het zaadje weg.
Vervolgens onderzochten de onderzoekers hoe de plant de zaadjes vlak achter elkaar kan afschieten. Dit bleek te maken te hebben met hoe de zaadjes als een ketting naast elkaar liggen. Dit, zo ontdekte de onderzoekers, is de sleutel tot het als een mitrailleur afschieten van zaadjes. Elk wegschietend zaadje geeft een tikje aan z’n buurman. Hierdoor breekt de buitenste laag van de buurman z’n vliesje en schiet deze ook z’n kamertje uit, en raakt hierbij zijn andere buurman weer aan. Het gevolg een regen van wegschietende zaadjes.
Het mooiste is, dit alles kost de plant nauwelijks energie. Alleen het opnemen van water is genoeg om deze zaden op scherp te zetten. Dan is een kleine trilling van buiten genoeg om ze zo ver mogelijk te verspreiden.
Literatuur
Li, S., Zhang, Y. and Liu, J. (2020) Seed ejection mechanism in an Oxalis species. Scientific Reports 10,8855 https://doi.org/10.1038/s41598-020-65885-2
Plant en Zo 