Raak me niet aan

---

Raak me niet aan

Planten staan meestal niet bekend om hun snelheid. Hun reactie is vaak nauwelijks zichtbaar met het blote oog, je moet echt geduld hebben wil je ze in actie zien. Er zijn een paar uitzonderingen. Die reageren snel. Om insecten te vangen. Of om ze juist weg te jagen. Dat doen ze zonder zenuwstelsel, en zonder spieren, noodzakelijk voor snelle reactie bij dieren. En toch lukt het. Nu lichten Japanse onderzoekers een tipje van de sluier hoe dit mogelijk is.

Een van de snelle planten is het plantje roer-me-niet. Hij houdt er niet van om aangeraakt te worden. Waag je het toch, dan klap het blad dicht. Neemt een sprinkhaan een hapje van een blad, dan sluit deze vliegensvlug. Zo snel dat de poot van het insect tussen de bladeren komt te zitten. Ook alle andere bladeren van de planten sluiten snel hun blad. Niet echt een rustig plekje om te eten.

De onderzoekers bestudeerde wat er in het blad gebeurt na aanraking of verwonding. Dit deden ze met hulp van een sensor om de calcium concentratie in de cel zichtbaar te maken. Bij aanraking zagen de onderzoekers het licht van de sensor zich snel verplaatsen over het middenrif van het blad. Van waar het was aangeraakt richting de stengel. Waarna het blad zich sloot.

---

Calcium signaaltjes zijn essentieel on snel te kunnen reageren

---

Verwonden de onderzoekers het blad, door er met een schaar in te knippen, dan lichte de sensor op bij de wond en sloot het blad zich hier. Na een korte pauze zagen de onderzoekers in rap tempo achter elkaar de sensor oplichten over de rest van het middenrif van het blad. Waarna de rest van het blad dichtklapte. Een wond geeft dus twee signaaltjes van calcium af, terwijl bij aanraking er maar eentje is. Dit staat de plant in staat om te beslissen of het al z’n bladeren moet sluiten of niet.

Nu de onderzoekers wisten welke boodschap de plant doorgeeft na aanraking of verwonding, besloten ze deze te blokkeren. Roer-me-niet plantjes die geen signaaltjes konden doorgeven sloten hun bladeren niet na aanraking of verwonding. In de praktijk, zo zagen de onderzoekers, betekende dit dat de planten meer bezoek van insecten kregen. Die in alle rust van roer-me-niet z’n bladeren aten.

Die signaaltjes, zijn dus essentieel om snel te kunnen reageren. Maar hoe het calcium signaal voor het sluiten van het blad zorgt is nog niet bekend. Dat geheimhoudt roer-me-niet nog even voor zichzelf.

Literatuur

Hagihara, T., Mano, H., Miura, T., Hasebe, M., and Toyota, M. (2022) Calcium-mediated rapid movements defend against herbivorous insects in Mimosa pudica. Nat Commun 13, 6412. https://doi.org/10.1038/s41467-022-34106-x

In de bij het artikel bijgeleverde video’s kan je het calcium signaal over het middenrif van het blad zien reizen. Voor aanraking en verwonding.